Wat is een klinisch onderzoek?
Alle informatie over klinisch onderzoek.
Ziekte van Crohn
Over de ziekte van Crohn
Deze pagina geeft informatie over de ziekte van Crohn, de symptomen en oorzaken van deze ziekte en de behandelmogelijkheden.
Wat is de ziekte van Crohn?
De ziekte van Crohn is een inflammatoire darmziekte die ontstekingen en zweren in het spijsverteringskanaal veroorzaakt. De ziekte van Crohn is een langdurige (chronische) ziekte waarbij het maag-darmkanaal, waar het voedsel wordt verteerd, geheel of gedeeltelijk ontstoken raakt. De ziekte van Crohn veroorzaakt zweren (ulcera) in de darm en is een van de twee meest voorkomende vormen van inflammatoire darmziekten; de andere is colitis ulcerosa.
Deze twee aandoeningen moeten niet worden verward met het prikkelbare-darmsyndroom (PDS, ook wel 'spastische darm’ genoemd). Dat is een ziekte die de spiersamentrekkingen van de darm verstoort. Bij het prikkelbare-darmsyndroom is er geen sprake van darmontstekingen, waardoor het een minder ernstige aandoening is dan de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. De symptomen kunnen echter vergelijkbaar zijn. Aangezien de behandeling anders is, is het stellen van de juiste diagnose belangrijk.
Wat veroorzaakt de ziekte van Crohn?
Onderzoekers hebben de oorzaak van de ziekte van Crohn nog niet geheel weten te ontrafelen. Ze vermoeden dat de ontstekingen mogelijk worden veroorzaakt door een combinatie van mechanismen die leiden tot de chronische darmonststeking; een over actief immuunsysteem dat het eigen lichaam aanvalt, erfelijke genetische factoren en bepaalde omgevingsfactoren kunnen een rol spelen bij het ontstaan van de ziekte van Crohn.
Hoewel de oorzaken van de ziekte van Crohn niet exact bekend zijn, is er wel overeenstemming over wat de oorzaken niet zijn. Onderzoekers geloven niet meer dat voeding en stress de ziekte van Crohn kunnen veroorzaken. Maar stress, bepaalde voedingsmiddelen of ongezonde voeding kunnen wel invloed hebben op de symptomen van de ziekte van Crohn. Het verminderen van stress en het volgen van een geschikt dieet kan de frequentie en de ernst van de symptomen van de ziekte van Crohn mogelijk helpen verminderen.
Onderzoekers vermoeden dat genen een rol spelen. Personen met een ouder, broer, zus of kind met de ziekte van Crohn hebben een aanzienlijk grotere kans om de ziekte zelf te krijgen. Het is niet volledig duidelijk hoe of waarom bepaalde genen of veranderingen in genen zijn betrokken bij de ziekte van Crohn, maar hier wordt momenteel veel onderzoek naar gedaan.
Gewoonlijk beschermen immuuncellen het lichaam tegen infecties. Bij personen met de ziekte van Crohn beschouwt het immuunsysteem voedsel, onschuldige bacteriën en andere dingen die in de darm thuishoren ten onrechte als stoffen die een bedreiging vormen. Het reageert daarop door de binnenwand van de darm aan te vallen en een chronische ontsteking te veroorzaken. Als deze ontstekingsreactie niet in de hand wordt gehouden, blijft hij bestaan, wat de darmwand beschadigt. Als de darmwand is beschadigd, treden er symptomen van de ziekte van Crohn op, zoals diarree en buikpijn.
Risicofactoren zijn persoonlijke kenmerken die in verband worden gebracht met een verergering van de ziekte en mogelijk met het ontstaan ervan, maar over dit laatste is nog niet veel bekend. Mogelijke risicofactoren zijn:
- Leeftijd: er zijn duidelijke aanwijzingen dat de ziekte agressiever verloopt naarmate de patiënt jonger is bij het ontstaan van de ziekte. Er wordt ook gedacht dat als de ziekte al vroeg ontstaat, er meer kans is dat de genen daarbij een belangrijke factor vormen. Wanneer men de ziekte van Crohn pas later krijgt, is het waarschijnlijker dat omgevingsfactoren een grotere rol spelen.
- Roken: roken wordt in verband gebracht met een verhoogde kans op het ontwikkelen en verergeren van de ziekte van Crohn. Roken verergert ook de pijn en andere symptomen en vergroot de kans op complicaties. Als iemand de ziekte van Crohn al heeft en nog steeds rookt, kunnen de symptomen verminderen door te stoppen met roken.
- Bepaalde pijnstillers: van ibuprofen, naproxen en aspirine is aangetoond dat ze wondjes veroorzaken in de binnenwand van het maag-darmkanaal (gastro-intestinale zweren) waardoor de ziekte van Crohn kan ontstaan of kan verergeren.
Mogelijke complicaties
De ernst van de symptomen van de ziekte van Crohn kan per persoon verschillen en hangt van diverse factoren af, onder andere hoe groot het aangetaste deel van de darm is. Het spijsverteringsstelsel ondervindt de meeste rechtstreekse hinder, maar ook in andere delen van het lichaam kunnen complicaties optreden.
- Darmblokkade: de meest voorkomende complicatie bij de ziekte van Crohn is een darmblokkade. Dit gebeurt wanneer er een vernauwing optreedt vanwege littekenweefsel dat zich heeft gevormd in de wand van een ontstoken gedeelte van het maag-darmkanaal. Soms kan voedsel moeilijk door deze vernauwing (blokkade) passeren.
- Zweren: chronische ontsteking kan overal in het maag-darmkanaal leiden tot zweren (ulcera), van mond tot anus. Hierbij wisselen aangedane secties van het maag-darmkanaal zich af met gezonde delen. De zweren kunnen erg hinderlijk zijn en bij de ziekte van Crohn kunnen ze soms bloeden.
- Fistels: een fistel is een abnormale verbinding tussen verschillende delen van de darm, tussen de darm en de huid, of tussen de darm en een ander orgaan zoals de blaas of de vagina. Als er inwendige fistels ontstaan, komt voedsel soms niet terecht in delen van de darm die nodig zijn voor opname. Bij de ziekte van Crohn kan een externe fistel leiden tot continue drainage van de darminhoud naar de huid. Soms raakt een fistel geïnfecteerd en ontstaat een abces. Dit kan levensbedreigend zijn als het niet wordt behandeld. Fistels rondom de anus (perianaal) komen het meest voor.
- Anale fissuur: anale fissuren zijn scheurtjes of kloven in de anus of in de huid rondom de anus, waar infecties kunnen optreden. Ze gaan vaak gepaard met een pijnlijke stoelgang en kunnen leiden tot een perianale fistel.
- Ondervoeding: diarree, buikpijn en krampen maken het soms moeilijk om te eten of om voldoende voedingsstoffen op te nemen. Bloedarmoede komt vaak voor bij patiënten met de ziekte van Crohn.
Als bij een patiënt met de ziekte van Crohn een of meer van de volgende symptomen optreedt, is het nodig onmiddellijk een arts te raadplegen, omdat de aandoening dan mogelijk is verergerd:
- Hogere koorts dan 38,3°C, of koude rillingen
- Lichtheid in het hoofd, flauwvallen of snelle hartslag
- Bijna altijd bloederige ontlasting
- Ernstige dehydratie, bijvoorbeeld gedurende 12 uur niet of vrijwel niet plassen
- Ernstige buikpijn, of ernstige pijn en opgeblazen gevoel
- Sporen van pus uit het gebied rondom de anus, of pijn en zwelling in het anale gebied
- Herhaaldelijk braken
- Geen ontlasting of winden
Naast ontstekingen en zweren in de darm kan de ziekte van Crohn ook problemen veroorzaken in andere delen van het lichaam, zoals artritis, ontsteking van de ogen of de huid, ‘trommelstokvingers’, nierstenen, galstenen en soms ontsteking van de galwegen. Patiënten die al lang aan de ziekte van Crohn leiden, kunnen ook osteoporose krijgen, een aandoening waarbij de botten zwak en broos worden.
Symptomen van de ziekte van Crohn
Patiënten met de ziekte van Crohn kunnen een groot aantal verschillende symptomen hebben, de meeste mild tot matig, afhankelijk van het deel van de darm dat is aangetast. De ziekte vertoont meestal een patroon van beurtelings verbeteren en terugvallen. Dit betekent dat er perioden kunnen zijn van actieve ziekte en perioden van remissie (tijdelijk verdwijnen van klinische symptomen).
De ziekte van Crohn tast alle lagen van de darmwand aan en veroorzaakt ontstekingen, zwellingen en zweren. Deze irritaties kunnen tot bloedingen leiden. Bovendien verhinderen ze de darm om voedingsstoffen op te nemen.
Veel voorkomende symptomen zijn:
- Diarree (soms bloederig)
- Darmkrampen en/of pijn
- Algehele malaise
- Onverklaarbaar gewichtsverlies
- Koorts
- Uitdroging
- Vertraagde groei bij kinderen
- Vermoeidheid
- Verminderde eetlust
De symptomen kunnen uitputtend zijn en de eetlust doen verminderen. Diarree, krampen en pijn kunnen nog erger worden door het eten, omdat de darmen daarna een verhoogde activiteit vertonen. De ziekte van Crohn verloopt niet bij iedereen hetzelfde. De ernst van de symptomen verschilt, afhankelijk van het activiteitsniveau van het immuunsysteem, en van welk deel van de darm is aangetast. De symptomen kunnen in de loop van de tijd ook veranderen.
Medische behandelingen voor de ziekte van Crohn
Onderzoekers denken dat zodra het immuunsysteem van de patiënt met de ziekte van Crohn eenmaal ‘aan staat’, het systeem niet meer weet hoe het zichzelf goed kan ‘uitschakelen’. Vanwege dit onvermogen van het immuunsysteem om zichzelf uit te schakelen is de medische behandeling van de ziekte van Crohn erop gericht patiënten te helpen hun immuunsysteem te reguleren om zo de ontsteking te verminderen.
De doelstellingen van medische behandelingen van de ziekte van Crohn zijn:
- Afwezigheid van symptomen (remissie) bereiken
- Verhinderen van opvlammingen van de ziekte (remissie handhaven)
- Verbeteren van de kwaliteit van leven
- Genezing van de darm
De medicatie bij de behandeling van de ziekte van Crohn is vooral gericht op het verminderen of stoppen van de ontsteking. Welke medicatie wordt voorgeschreven, hangt af van de ernst van de ziekte. Gebruikelijke medicijnen die ontstekingen kunnen verminderen, zijn:
- corticosteroïden
- immunomodulatoren (zoals azathioprine, methotrexaat, 6-mercaptopurine)
- biologics: medicijnen die aangrijpen op specifieke plekken in het immuunsysteem waardoor ze de afweerreactie van het lichaam reguleren
Andere mogelijke medicatie is:
- Antibiotica ter voorkoming of beheersing van infecties
- Middelen tegen diarree
- Pijnstillers zoals paracetamol
- IJzersupplementen om bloedarmoede tegen te gaan
Chirurgie wordt meestal gebruikt als andere medische behandelingen falen. Soms is het de enige manier om symptomen te onderdrukken wanneer medicijnen niet meer effectief zijn.
Er zijn verschillende chirurgische behandelingen voor de ziekte van Crohn, afhankelijk van de omvang van de ontsteking in de darm. Chirurgische behandelingen die bij de ziekte van Crohn vaak worden toegepast, zijn:
- Stricturoplastiek: verwijding van vernauwde delen van de darm zonder weefsel te verwijderen
- Chirurgie bij abcessen: drainage of verwijdering van het abces
- Chirurgie bij fistels: drainage of sluiting van de fistel
- Segmentale resectie: verwijdering van delen van de darm
- Colectomie: verwijdering van het colon (dikke darm)
- Proctocolectomie: verwijdering van het colon en het rectum
