Wat is een klinisch onderzoek?
Alle informatie over klinisch onderzoek.
Reumatoïde Artritis (RA)
Over reumatoïde artritis (RA)
Deze pagina geeft informatie over reumatoïde artritis, de symptomen en oorzaken van deze aandoening en de behandelmogelijkheden.
Wat is reumatoïde artritis?
Reumatoïde artritis (RA) is een langdurige ziekte die ontstekingen veroorzaakt van de membranen (‘synovia’) die onze gewrichten bij elkaar houden en beschermen. Deze ontstekingen leiden tot zwellingen, pijn en stijfheid van de gewrichten. Uiteindelijk kunnen het kraakbeen en de botten van de gewrichten beschadigd raken. RA kan ook organen en weefsels aantasten.
RA is een van de meest voorkomende typen artritis. Het komt wereldwijd voor bij ongeveer 1 op de 100 personen. In Nederland hebben ongeveer 210.000 mensen RA. Net als veel andere typen artritis is RA chronisch. Dit betekent dat wie het krijgt, het de rest van zijn of haar leven houdt.
Wat veroorzaakt reumatoïde artritis?
Het is niet precies bekend waardoor RA wordt veroorzaakt. Het vermoeden bestaat dat het een gevolg is van een combinatie van genen en omgevingsfactoren, waardoor het immuunsysteem de gewrichten aanvalt alsof er lichaamsvreemde bacteriën of virussen moeten worden vernietigd. RA komt in sommige families vaker voor dan in andere, meer bij vrouwen dan bij mannen, en begint meestal tussen de 35 en 55 jaar.
Symptomen van reumatoïde artritis
Gewrichten die ontstoken zijn vanwege RA, worden rood, gezwollen en pijnlijk, en voelen heet of warm aan. De gewrichten worden ook stijf, vooral tijdens de eerste uren na het wakker worden.
De symptomen kunnen variëren: de pijn kan mild of extreem zijn, perioden van stijfheid kunnen wisselend kort of heel lang zijn, en de tijd tussen opvlammingen kan variëren van weken tot jaren.
Als RA-ontstekingen niet worden behandeld, kan dit leiden tot permanente schade aan de gewrichten, een afwijkend uiterlijk van de gewrichten en ernstige stijfheid waardoor dagelijkse activiteiten lastig zijn. Gelukkig zijn er veel manieren om RA te behandelen en schade te voorkomen.
Lichaamsdelen die getroffen worden
RA tast meestal als eerste kleinere gewrichten aan, zoals de handen, polsen of voeten. Meestal voelen deze gewrichten in de ochtend stijf aan. Dit kan enkele uren duren.
Een belangrijk signaal dat RA de oorzaak is van de gewrichtsontsteking is dat de gewrichten symmetrisch worden aangetast, wat betekent dat dezelfde gewrichten aan beide kanten van het lichaam zijn aangedaan (zoals beide polsen of beide duimen).
Gewrichten die het vaakst door RA worden getroffen:
- Knokkels in de handen
- Polsen
- Ellebogen
- Schouders
- Voeten (vooral de bal van de voet)
- Enkels
- Knieën
- Heupen
Soms kan RA ook de ogen, de huid en de vliezen rondom het hart en de longen aantasten.
Mogelijke complicaties
RA veroorzaakt soms ook meer algemene symptomen in het lichaam, zoals:
- Extreme vermoeidheid
- Algemeen ziektegevoel
- Verhoging
- Verminderde eetlust
- Onbedoeld gewichtsverlies
Levensstijl
Ook in het dagelijks leven kunnen mensen met RA maatregelen nemen die de symptomen tegengaan en een positief effect hebben op hun gezondheid en welbevinden.
Matige vormen van beweging kunnen symptomen zoals stijfheid en pijn verlichten. Door fysieke activiteit worden de spieren en weefsels sterker, wat helpt bij de ondersteuning van verzwakte of beschadigde gewrichten.
Een hoog lichaamsgewicht leidt tot meer belasting van gewrichten. Het kan de gewrichten daardoor extra beschadigen, vooral de heupen, knieën, enkels en voeten. Bij reumatoïde artritis (RA) is een gezond gewicht daarom extra belangrijk. Een paar kilo afvallen kan al een grote lastenverlichting betekenen voor heupen, knieën en andere gewrichten.
Een paar veranderingen in dagelijkse activiteiten kunnen helpen om gewrichten te beschermen tegen schade:
- Hulpmiddelen gebruiken om deksels open te draaien
- De handgrepen van gereedschap en keukengerei vergroten
- Deuren openduwen met het lichaam in plaats van alleen met de vingers
- Zware voorwerpen optillen met twee handen, met de palmen naar boven en dicht tegen het lichaam
- Een grijper of ander gereedschap gebruiken om dingen van de grond op te rapen, of een wandelstok gebruiken om de druk op knie of heup te verminderen
- Bij het werken met een computer: ervoor zorgen dat de nek, polsen en onderrug een ontspannen, neutrale positie hebben. Elk half uur even pauzeren en geregeld opstaan om herhalende bewegingen of gebrek aan beweging te compenseren
- In een hogere stoel zitten, dit leidt tot minder spanning op heup- en kniegewrichten
- Een balans vinden tussen perioden van activiteit en rust: niet de hele dag zitten of staan
Een van de symptomen van reumatoïde artritis (RA) is extreme vermoeidheid. Omgaan met pijn kan uitputtend zijn, toch is het belangrijk om in zekere mate actief en in beweging te blijven. Overbelasting is te voorkomen door veeleisende en minder veeleisende activiteiten af te wisselen, op tijd te rusten en geregeld pauzes te nemen. Het belangrijkste is goed naar het lichaam luisteren.
Stress kan leiden tot hogere bloeddruk en onderbroken slaap, en kan RA-symptomen verergeren. Het is daarom belangrijk goed met stress om te gaan en voldoende te ontspannen.
Mogelijke aanvullende therapieën
Bij sommige patiënten met reumatoïde artritis (RA) kunnen aanvullende therapieën helpen bij pijnbestrijding. Dit dient altijd in nauw overleg met een arts te gebeuren.
Zowel warmte als kou kunnen helpen de pijn van reumatoïde artritis (RA) te verminderen.
- Warmte: stijve gewrichten kunnen baat hebben bij het gebruik van warmte, vooral vroeg in de ochtend. Een warme douche, een warm bad, of een warm kompres kunnen helpen de spieren te ontspannen en stijfheid en pijn in gewrichten te verlichten. Let op: rechtstreekse warmte op gewrichten die al warm of ontstoken zijn, werkt juist averechts: dit kan de symptomen verergeren.
- Kou: het gedurende ongeveer 15 minuten aanbrengen van een koud kompres (of een plastic zak met ijsklontjes gewikkeld in een theedoek) op warme of ontstoken gewrichten helpen de bloeddoorstroming te beperken en de pijn en zwelling te verlichten. Let op: het te lang aanbrengen van het kompres kan het gewricht juist stijver maken.
Een arts kan in overleg met de patiënt een chirurgische ingreep overwegen als medicijnen onvoldoende werken. De beslissing hangt meestal af van de pijn en de beperking van het betreffende gewricht. Een chirurgische ingreep kan soms het uiterlijk en de functie van vervormde gewrichten verbeteren. Artsen kunnen ook opereren om het beschadigde gewricht nauwkeuriger te kunnen bekijken, zodat ze beter weten hoe het kan worden behandeld.
Medische behandelingen van RA
Medicijnen voor reumatoïde artritis (RA) helpen de symptomen en ontstekingen te verlichten. Er zijn ook medicijnen die bovendien de progressie van de ziekte vertragen.
Er zijn vier typen medicatie voor de behandeling van reumatoïde artritis (RA).
Niet-steroïdale anti-inflammatoire medicijnen (NSAID’s) worden gebruikt om de pijn en ontstekingen bij RA te behandelen. NSAID’s remmen de ziekte niet af, ze behandelen alleen de symptomen. Ze kunnen dagelijks worden gebruikt, of alleen wanneer ze nodig zijn. Een arts kan adviseren om een NSAID te gebruiken voor het verminderen van zwellingen en pijn, gevoeligheid en stijfheid van de gewrichten. Binnen een paar weken na het begin van de behandeling met NSAID’s is verbetering te verwachten.
Er zijn veel verschillende NSAID’s verkrijgbaar, sommige op recept en sommige zonder recept. Alle NSAID’s hebben een ontstekingsremmend effect, maar het is moeilijk te voorspellen welke voor wie het beste werkt. Het is verstandig de verschillende opties in overleg met een arts uit te proberen.
Het lichaam produceert van nature steroïden zoals cortison om ontstekingen te reguleren. Artsen gebruiken corticosteroïden als snelwerkend medicijn bij ernstige en pijnlijke symptomen van RA. Corticosteroïden geven dezelfde verlichting als NSAID’s, maar ze zijn sterker en niet bedoeld voor gebruik op lange termijn. Corticosteroïden kunnen ernstige bijwerkingen veroorzaken en worden dan ook meestal maar korte tijd gebruikt. Soms worden ze ingezet om verlichting te geven terwijl wordt gewacht totdat trager werkende medicijnen effect hebben.
Corticosteroïden kunnen rechtstreeks in een gewricht worden geïnjecteerd, of oraal (via de mond) worden ingenomen. Mogelijke bijwerkingen van orale corticosteroïden zijn een dik gezicht, vocht vasthouden, vetophoping in armen, benen of de rug, toenemende eetlust, gewichtstoename, slaapproblemen, acne, haargroei, wazig zien, verhoogde bloeddruk, verhoogde bloedsuikerspiegels en stemmingswisselingen. Wanneer de dosering van corticosteroïden wordt verlaagd of stopgezet, verdwijnen deze bijwerkingen.
Ziektemodificerende antireumatische geneesmiddelen (Disease-Modifying Anti-Rheumatic Drugs of DMARD’s) verminderen RA-symptomen en beperken de schade aan gewrichten. DMARD’s kunnen bestaande schade aan gewrichten niet terugdraaien. Een vroege behandeling met DMARD’s kan wel verdere schade voorkomen, de progressie van RA vertragen of zelfs stoppen. Het duurt soms enige tijd voordat men een verschil merkt in pijn en zwelling. Gedurende die tijd wordt mogelijk extra medicatie voorgeschreven, zoals een steroïd of NSAID om de symptomen te verlichten.
DMARD’s zijn bedoeld voor langetermijnregulering van RA en moeten mogelijk maanden of jaren worden gebruikt om RA onder controle te houden.
Veel voorkomende bijwerkingen van DMARD’s zijn misselijkheid, diarree, maagklachten, duizeligheid, wondjes in de mond, vermoeidheid, verhoogde kans op infecties en leveraandoeningen. Het bloed moet regelmatig worden onderzocht om de rode bloedcellen te tellen en de leverfunctie te controleren. Bij infecties dient de arts direct geïnformeerd te worden.
Immunotherapie betreft medicijnen die speciaal zijn bedoeld om het immuunsysteem van het lichaam te beïnvloeden. Net als DMARD’s worden ze gebruikt om de progressie van reumatoïde artritis (RA) te vertragen, schade aan de gewrichten te voorkomen en de zwelling, gevoeligheid en pijn van de gewrichten te verlichten.
Sommige mensen merken het effect van immunotherapie al binnen een week, terwijl het bij anderen veel langer duurt voordat de immunotherapie begint te werken. Immunotherapie wordt vaak gecombineerd met andere medicijnen zoals DMARD’s voor de behandeling van RA. Ze worden meestal voorgeschreven wanneer andere RA-therapieën niet werken.
Bij immunotherapie worden de medicijnen onder de huid of in een ader geïnjecteerd. Vaak voorkomende bijwerkingen zijn milde huidreacties of ongemak op de injectieplaats. Andere mogelijke bijwerkingen van immunotherapie zijn misselijkheid, buikpijn en hoofdpijn. In zeldzame gevallen kunnen gebruikers van immunotherapie last krijgen van ernstige infecties, lupusachtige reacties, ziekten van het zenuwstelsel en kanker. Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, en mensen met een voorgeschiedenis van multiple sclerose of kanker, mogen geen immunotherapie gebruiken. Mensen met een voorgeschiedenis van tuberculose, hepatitis B of terugkerende infecties moeten overleggen met hun arts of immunotherapie mogelijk en gewenst is.
