Wat is een klinisch onderzoek?
Alle informatie over klinisch onderzoek.
Psoriasis
Over psoriasis
Deze pagina geeft informatie over psoriasis, de symptomen en oorzaken van de ziekte en de behandelmogelijkheden.
Wat is psoriasis?
Psoriasis is een ziekte waardoor de huidcellen te snel groeien. Op de huid verschijnen ruwe, droge en dikke plekken dode huid, die laesies of plaques worden genoemd. De laesies kunnen er rood en geïrriteerd uitzien, met zilverachtige schilfers en een duidelijke begrenzing tussen de plaque en de normale huid. Soms jeuken, branden of bloeden de laesies ook. Plaques komen het vaakst voor op de ellebogen, de knieën en het bovenlijf, maar kunnen overal ontstaan, ook op de hoofdhuid. Vingernagels en teennagels kunnen ook worden aangedaan. De nagels kunnen verkleuren, dikker worden, loslaten van de huid en er kunnen kleine gaatjes in komen.
Wetenschappers weten nog niet wat de precieze oorzaak van psoriasis is of hoe de ziekte kan worden genezen. Maar ze weten wel wat voor symptomen er zijn, hoe de symptomen kunnen worden behandeld en hoe de progressie van de ziekte verloopt. Psoriasis is een chronische ziekte.
Wat veroorzaakt psoriasis?
De laesies op de huid zijn het gevolg van een overactief immuunsysteem, dat ten onrechte eigen gezonde huidcellen aanvalt. Psoriasis is dus een ‘auto-immuunziekte’. Psoriasis is zelfs de meest voorkomende auto-immuunziekte. Psoriasis is niet besmettelijk; men kan de ziekte niet krijgen van iemand die er al aan lijdt.
Wetenschappers weten niet precies waardoor de ziekte ontstaat of verergert. Hier wordt wel onderzoek naar gedaan.
Er is een aantal belangrijke factoren bekend over psoriasis en de ziekteprogressie:
- Genen: sommige mensen hebben bepaalde genen waardoor ze psoriasis kunnen ontwikkelen.
- Triggergebeurtenis: er zijn meestal bepaalde externe factoren nodig om psoriasis in gang te zetten. De triggers zijn niet hetzelfde voor elke patiënt, maar er zijn wel triggers die bij veel mensen met psoriasis worden gezien. Dit zijn onder meer:
- Stress
- Beschadiging van of letsel aan de huid, zoals schrammen, schaafwonden, insectenbeten, wondjes of zonnebrand
- Gebruik van bepaalde geneesmiddelen
- Bepaalde infecties
- Roken
- Zwaar alcoholgebruik
- Overgewicht
- Koud weer
Symptomen van psoriasis
Een ontsteking is een natuurlijk proces dat het lichaam normaal gesproken gebruikt om zichzelf te beschermen. Als een stuk huid ontstoken raakt, wordt het rood, gezwollen en pijnlijk, en voelt het warm of zelfs heet aan.
Een normale huidcel vormt zich in de onderste laag van dehuid en werkt zich langzaam op naar het huidoppervlak terwijl eronder nieuwe huidcellen worden gevormd. De huidcel bereikt het oppervlak en valt er uiteindelijk af zonder dat men het merkt. Een normale huidcel gaat 28 tot 30 dagen mee. Bij psoriasis, waarbij het immuunsysteem niet goed functioneert en een ontsteking vormt in een deel van de huid, rijpen huidcellen in slechts drie of vier dagen en bereiken ze dan het huidoppervlak. De oude huidcellen hebben geen tijd om eraf te vallen. Ze hopen zich in plaats daarvan op met andere cellen, waardoor ontstoken huidschilfers en huidplaques ontstaan. Psoriasisplaques kunnen overal op het lichaam voorkomen. Plaques kunnen variëren van een paar plekjes ter grootte van een speldenknop tot grote erupties die grote delen van het lichaam bedekken.
De ernst van psoriasis wordt gemeten aan de hand van de hoeveelheid huid die bedekt is met laesies of plaques. Het lichaamsoppervlak of BSA (‘body surface area’) is het percentage huidoppervlak dat door plaques is aangedaan. De grootte van de handpalm is meestal 1% van het totale lichaamsoppervlak en wordt gebruikt als referentiepunt. De ernst van de ziekte is onder te verdelen in de volgende klassen:
- Milde psoriasis: minder dan 10% BSA
- Matige psoriasis: 10% tot 20% BSA
- Ernstige psoriasis: meer dan 20% BSA
De ernst kan ook worden bepaald door de mate waarin psoriasis dekwaliteit van leven beïnvloedt. Zelfs een mild geval dat slechts een klein gebied van bijvoorbeeld de hoofdhuid, de handpalmen, nagels of voetzolen aandoet, kan ingrijpende gevolgen hebben voor het dagelijksleven.
Psoriasissymptomen veranderen vaak in de loop van de tijd en zijn bij elke persoon weer anders. Mensen met psoriasis hebben vaak een cyclus van perioden waarin de ziekte actief is, ‘flares’ of opvlammingen genoemd, gevolgd door perioden waarin de symptomen verdwijnen, zogenaamde remissies. De triggers die psoriasis in eerste instantie kunnen uitlokken, verergeren de symptomen vaak of veroorzaken een opvlamming na een periode van remissie.
Als een ontsteking door psoriasis niet wordt behandeld, kan deze uiteindelijk leiden tot verdikte huid, littekenvorming, verminking en bacteriële huidinfecties die worden veroorzaakt door krabben en het aanraken van plaques. Gelukkig zijn er allerlei manieren om psoriasis te behandelen en complicaties te voorkomen voordat ze optreden.
Mogelijke complicaties
Iemand met psoriasis heeft een grotere kans om andere ziekten te krijgen, zoals:
- Artritis psoriatica (ongeveer een derde van de mensen met psoriasis)
- Depressie (ongeveer een derde van de mensen met psoriasis)
- Angstgevoelens
- Ziekte van Crohn (een ontstekingsziekte van de darmen)
- Diabetes
- Hypertensie (hoge bloeddruk)
- Hart- en vaatziekten
Veel psoriasispatiënten schamen zich voor hun uiterlijk en vermijden sociale situaties of andere dagelijkse activiteiten en intimiteit met hun partner.
Medische behandelingen voor psoriasis
De doelen van medische behandelingen voor psoriasis zijn:
- Verlichting van symptomen
- Vermindering van ontstekingen
- Onderbreking van de cyclus van versnelde productie van huidcellen
De volgende therapieën of combinaties ervan zijn mogelijk.
Lokale corticosteroïden (die direct op de huid worden aangebracht) worden het vaakst voorgeschreven voor de behandeling van milde tot matige psoriasis. Lokale corticosteroïden in crème- of lotionvorm worden rechtstreeks op de plaques of laesies aangebracht. Ze vertragen de celvernieuwing, waardoor de ontsteking wordt beperkt en de jeuk afneemt. Deze producten mogen alleen gedurende korte perioden worden gebruikt, omdat langetermijngebruik of excessief gebruik van sterke corticosteroïden de huid kan verdunnen en de patiënt resistent kan maken tegen de voordelen van de behandeling.
Korte blootstelling aan kleine hoeveelheden zonlicht, of aan gecontroleerde doses ultraviolet B-licht (UVB-licht) uit een kunstmatige bron, kan de symptomen van milde tot matige psoriasis verminderen. Tijdens een UVB-behandeling kan psoriasis tijdelijk erger worden voordat er verbetering optreedt. Lichttherapie kan op de korte termijn bijwerkingen veroorzaken zoals roodheid, jeuk en droge huid. Het kan helpen om vochtinbrengende crèmes aan te brengen op de betreffende plekken om te helpen deze bijwerkingen te verminderen. Als de blootstelling aan UVB-licht wordt gecombineerd met andere therapieën, kan dit de werkzaamheid drastisch verbeteren en kunnen hierdoor lagere doses medicatie nodig zijn.
Als de psoriasis ernstig is en niet reageert op andere behandelingen, kan een arts het gebruik van retinoïden aanraden. Het is niet bekend hoe retinoïden precies werken, maar ze beperken de huidcelproductie en de snelheid waarmee huidcellen groeien en afvallen. Symptomen van psoriasis komen meestal terug zodra met de retinoïden wordt gestopt. Veel voorkomende bijwerkingen van retinoïden zijn een droge huid en droge slijmvliezen, jeuk en haaruitval. Vrouwen mogen gedurende en tot ten minste drie jaar na het gebruik van retinoïden niet zwanger worden, aangezien deze middelen ernstige geboorteafwijkingen kunnen veroorzaken.
Ziektemodificerende antireumatische geneesmiddelen (Disease-Modifying Anti-Rheumatic Drugs of DMARD’s) worden, naast hun toepassing tegen reumatische ziekten, ook voorgeschreven om huidontstekingen te verlichten en de huidcelproductie te verminderen bij mensen met matige tot ernstige psoriasis. Het kan een tijd duren voordat DMARD’s beginnen te werken. Soms duurt het weken of maanden voordat er verschil merkbaar is. Tijdens deze periode kan de arts een ander geneesmiddel voorschrijven, zoals een lokale corticosteroïde, om te helpen de symptomen onder controle te houden. Veel voorkomende bijwerkingen van het gebruik van DMARD’s zijn onder meer misselijkheid, diarree, maagklachten, duizeligheid, verhoogde kans op infecties, en leverproblemen. De patiënt zal daarom bij het gebruik van DMARD’s regelmatig bloedtests krijgen om de bloedwaarden en leverfunctie te controleren.
Biologics zijn geneesmiddelen die specifiek ontwikkeld zijn om het immuunsysteem van het lichaam te beïnvloeden. Net als ziektemodificerende antireumatische geneesmiddelen (DMARD’s) worden biologics gebruikt om de productie van huidcellen te vertragen en de pijn en zwelling van psoriasisplaques en -schilfers te verminderen. Biologics worden via een injectie toegediend.
Het kan een tijd duren voordat biologics beginnen te werken. Sommige mensen ervaren binnen een week effecten van de medicatie, terwijl dit bij andere patiënten maanden kan duren. Deze middelen worden ook voorgeschreven als andere psoriasisbehandelingen niet werken, en bij mensen met matige tot ernstige vormen van de ziekte.
