Multiple Sclerose (MS)

Deze pagina geeft informatie over multiple sclerose, de symptomen en oorzaken van deze ziekte en de behandelmogelijkheden.

Wereldwijd zijn er ongeveer 2,5 miljoen mensen met multiple sclerose (MS). In Nederland hebben ongeveer 16.000 mensen MS. Het is een ziekte aan het centrale zenuwstelsel. MS verstoort de communicatie in de hersenen, het ruggenmerg en de rest van het lichaam. Dit kan uiteindelijk een voortschrijdende algehele lichamelijke achteruitgang veroorzaken, die leidt tot invaliditeit.

Bij MS valt het immuunsysteem een stof aan die myeline heet. Myeline omhult en isoleert zenuwvezels. MS beschadigt zenuwen en de myeline-vormende cellen. De oorzaak hiervan is niet bekend. De aandoening wordt beschouwd als een auto-immuunziekte, wat betekent dat het immuunsysteem van de patiënt het eigen lichaam aanvalt. De symptomen, de ernst en de progressie van de ziekte variëren sterk van persoon tot persoon.

Er zijn vier klinische typen van MS:

Klinisch geïsoleerd syndroom (CIS)

Clinically Isolated Syndrome (CIS, klinisch geïsoleerd syndroom) is een eerste periode van symptomen die worden veroorzaakt door ontsteking en demyelinisatie in het centrale zenuwstelsel. Dit noemen we een ‘MS-aanval’ of ‘MS-terugval’. Deze aanval duurt ten minste 24 uur en resulteert in functieverlies. Hierbij kan het gaan om verlies van kracht, sensibiliteit, gezichtsvermogen, evenwicht en coördinatie, de blaas- en darmfunctie, of een combinatie van functies. Dit wordt gevolgd door een variabele periode van herstel. Het herstel kan volledig zijn of slechts gedeeltelijk. Deze aanvallen of terugvallen worden in verband gebracht met kleine laesies (beschadigingen) in de hersenen of het ruggenmerg die te zien zijn op een MRI-scan. Als de aanval alleen in verband wordt gebracht met recente of nieuwe laesies, heeft iemand nog niet definitief MS.

Relapsing Remitting MS (RRMS)

Relapsing Remitting MS (RRMS) is het type multiple sclerose dat het meest voorkomt. Aan RRMS gaat altijd CIS vooraf. Na een tweede terugval of volgende nieuwe laesie die te zien is op een MRI wordt de diagnose klinisch definitieve RRMS gesteld. Mensen met RRMS ervaren duidelijk afgebakende episodes met nieuwe of toenemende neurologische symptomen, vaak gevolgd door perioden vangedeeltelijk of volledig herstel, ook wel remissie genoemd. De schade aan het centrale zenuwstelsel varieert zo sterk tussen patiënten dat het onwaarschijnlijk is dat twee personen precies hetzelfde patroon hebben in het klinische verloop van hun ziekte. Meer vrouwen dan mannen krijgen RRMS; de verhouding is ongeveer 2:1.

De ziekte openbaart zich meestal als patiënten begin 30 zijn. Veel gevallen van RRMS ontwikkelen zich tot Secundair Progressieve MS, maar deze progressie duurt vaak 10 jaar of langer.

Secundair Progressieve MS (SPMS)

Aan Secundair Progressieve MS (SPMS) gaat altijd RRMS vooraf. SPMS wordt gekenmerkt door toenemende zenuwbeschadiging en toenemend functieverlies, maar met minder tekenen van ontsteking die te zien zijn op een MRI. De progressie van invaliditeit gebeurt relatief onafhankelijk van de terugvallen. Het aantal terugvallen wordt in de loop van de tijd ook minder. Net als bij RRMS kunnen de symptomen van de invaliditeitsprogressie aanzienlijk verschillen van persoon tot persoon.

Primair Progressieve MS (PPMS)

Bij ongeveer 15% van de mensen met multiple sclerose wordt de diagnose Primair Progressieve MS (PPMS) gesteld. Ongeveer evenveel mannen als vrouwen krijgen PPMS. PPMS wordt gekenmerkt door geleidelijk verslechterende neurologische symptomen, zonder de remissies die typerend zijn voor RRMS.

Multiple sclerose kan verschillende delen van het lichaam beïnvloeden. De symptomen en progressie van de ziekte zijn uniek voor elke individuele patiënt. Veel voorkomende symptomen zijn onder meer:

• Problemen met controle over de blaas
• Wazig zien
• Darmproblemen
• Cognitieve problemen met betrekking tot het denkvermogen en het geheugen
• Depressie en andere stemmingsstoornissen
• Duizeligheid en draaierigheid (vertigo)
• Moeite met lopen
• Emotionele veranderingen
• Vermoeidheid
• Spierstijfheid of spierkrampen
• Gevoelloosheid of tintelingen in het gezicht, het lichaam of de ledematen
• Pijn
• Seksuele problemen
• Slaapproblemen
• Gevoel van zwakte

Multiple sclerose is een complexe ziekte. Tal van factoren kunnen de gezondheid en het verloop van de ziekte van een individuele patiënt beïnvloeden.

Ademhalingscomplicaties

Mensen bij wie de borstspieren en de keelspieren ernstig zijn verzwakt door MS kunnen adem- en slikproblemen krijgen en kunnen last krijgen van longontstekingen.

Spraakcomplicaties

Mensen met MS kunnen soms onduidelijk praten of kunnen soms niet meer hard praten wanneer de ziekte zich verder ontwikkelt.

Epileptische aanvallen

Ongeveer 2% van de MS-patiënten krijgt epileptische aanvallen als gevolg van abnormale elektrische ontladingen in een deel van de hersenen waar laesies of littekenweefsel te vinden zijn.

Behandelplannen worden altijd aangepast aan de symptomen en omstandigheden van de individuele patiënt. Mensen met MS kunnen het beste nauw samenwerken met hun zorgverleners en familieleden om een individueel behandelplan op te stellen. Een uitgebreid zorgteam kan bestaan uit een huisarts, neuroloog, uroloog, GGZ-specialist, revalidatiearts, spraakpatholoog, voedingsdeskundige, fysiotherapeut en ergotherapeut.

Medicatie

Er zijn verschillende injecteerbare, orale en met een infuus toegediende medicijnen beschikbaar voor de behandeling van MS. Dit kunnen zijn:

• kortetermijnbehandelingen met corticosteroïden tegen acute terugvallen
  
  
• onderhoudsbehandeling met een van de diverse goedgekeurde immunomodulerende, anti-inflammatoire, ziektemodificerende geneesmiddelen (Disease-Modifying Drugs of DMD’s)
  
  
• geneesmiddelen gericht op individuele symptomen, zoals vermoeidheid, pijn, spasticiteit, duizelingen, blaasproblemen en depressie.
   

Een vroege start van de behandeling met DMD’s kan helpen om het aantal hersenlaesies bij MS te beperken en de progressie van de ziekte te vertragen.