Wat is een klinisch onderzoek?
Alle informatie over klinisch onderzoek.
Hidradenitis Suppurativa (HS)
Over hidradenitis suppurativa (HS)
Deze pagina geeft informatie over hidradenitis suppurativa (HS), de symptomen en oorzaken van deze aandoening, onderzoek en de behandelmogelijkheden.
Wat is hidradenitis suppurativa (HS)?
Hidradenitis suppurativa (HS) betekent letterlijk etterende zweetklierontsteking. Toch is er in eerste instantie helemaal geen sprake van een ontstoken zweetklier. HS is een ontsteking van de haarzakjes door afsluiting van de uitgang van de haarzakjes. De talgklieren, de zweetklieren en andere structuren van de huid kunnen in een later stadium van de ziekte ook ontstoken raken.
HS is een chronische huidziekte. HS wordt ook wel acne inversa, acne ectopica of de ziekte van Verneuil genoemd. Kenmerkend voor hidradenitis suppurativa zijn terugkerende, pijnlijke ontstekingen in lichaamsplooien, zoals de liezen of de oksels. Ook kunnen er ontstekingen ontstaan onder de borsten, op de billen en de binnenkant van de dijen. De ontstekingen liggen meestal diep onder de huid maar kunnen ook lijken op puisten. Ook kunnen abcessen (holtes met pus) ontstaan. Op langere termijn kunnen er onderhuidse gangetjes ontstaan, die sinussen of fistels worden genoemd. De pussende afscheiding uit de abcessen en sinusgangen kan een onaangename geur veroorzaken. Daarnaast kunnen er ook comedonen (mee-eters) ontstaan. Wanneer de huid weer geneest kunnen er littekens achterblijven.
Wat veroorzaakt hidradenitis suppurativa?
De exacte oorzaak van hidradenitis suppurativa is nog onduidelijk. Er zijn verschillende factoren die bij het ontstaan en verergeren van de aandoening mogelijk een rol spelen. Onderzoek wijst uit dat afwijkingen in het afweersysteem of structurele afwijkingen in de haarzakjes mogelijk bijdragen aan het ontstaan van hidradenitis.
HS begint waarschijnlijk met de vorming van een afsluitende hoornprop in de uitmonding (porie) van het haarzakje. Deze haarzakjes kunnen vervolgens openbarsten waardoor, levende en dode huidcellen en bacteriën onder de huid terecht komen waar deze niet horen. Het lichaam reageert hierop met een opruimingreactie waar door ontsteking (roodheid, pijn, zwelling) met abcessen (holtes gevuld met pus) kunnen ontstaan. De ontstekingen kunnen verbindingen met elkaar vormen en op deze manier een netwerk van gangen vormen met uitgangen naar buiten, zogenaamde fistels.
De precieze oorzaak van HS is niet bekend, toch wordt een aantal risicofactoren in verband gebracht met de ziekte:
- Erfelijke aanleg: uit onderzoek blijkt dat bij HS erfelijkheid mede een rol speelt. Ongeveer een op de drie mensen met hidradenitis suppurativa heeft een familielid met een aandoening.
- Hormonen: aangezien HS vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen, wordt gedacht dat er een verband is tussen de huidziekte en de geslachtshormonen. Een direct verband tussen hormonale veranderingen en het ontstaan van HS is echter nooit vastgesteld.
- Roken: uit onderzoek blijkt dat er duidelijk een verband is tussen HS en roken. Bekend is dat door roken de haarzakjes extra verstoppen.
- Overgewicht: uit onderzoek blijkt dat er een verband is tussen HS en overgewicht. Er zijn aanwijzingen dat afvallen de ernst van HS kan verminderen. Bij overgewicht is het voor je algehele gezondheid beter om af te vallen.
Geen besmettingsgevaar bij HS
HS is níet besmettelijk en wordt niet door een bacteriële infectie veroorzaakt. Het is ook niet waar dat een ontstoken haarzakje of zweetklierontsteking ontstaat door te weinig hygiëne. Mogelijk kan een al bestaande HS wel verergeren door bacteriën. Algemene adviezenover hygieëne lijken daarom zinnig en zijn niet al te moeilijk op te volgen.
Symptomen van hidradenitis suppurativa
De HS-symptomen kunnen van persoon tot persoon verschillen. Er zijn echter bepaalde tekenen van de aandoening die de meeste mensen met HS op een bepaald moment krijgen: ontstoken (rode, pijnlijke en gezwollen) delen van de huid waar pijnlijke laesies, knobbels en bulten zitten. Afhankelijk van de ernst van HS kunnen de bulten op deze plaatsen pijn doen (vooral als erop wordt gedrukt), waardoor bewegen soms moeilijker is. Ook kan er pus uit komen, kunnen ze jeuken en kunnen er littekens ontstaan.
De mate waarin HS optreedt, varieert van mild tot ernstig:
- Milde vorm: In een milde vorm zijn er terugkerende pijnlijke bulten en abcessen in de liezen, onder de borsten, op de billen of aan de binnenkant van de dijen. Er zijn ook perioden dat er geen klachten zijn. Er zijn nog geen onderhuidse gangen of littekenvorming.
- Matige vorm: In een verder gevorderd stadium ontstaan er op verschillende plekken van het lichaam terugkomende abcessen (die genezen met littekens) en onderhuidse gangen waar pus en vocht uit blijft komen.
- Ernstige vorm: In ernstige gevallen zijn er op verschillende plekken op het lichaam abcessen. De abcessen hebben geleid tot een netwerk van diepe onderhuidse gangen die met elkaar verbonden zijn. Er is continue sprake van pijnlijke ontstekingen die niet meer wegtrekken.
Hidradenitis suppurativa kan een progressief verloop hebben. Progressief betekent dat de klachten in de loop van de tijd steeds erger kunnen worden. Het is daarom belangrijk dat de huidaandoening zo vroeg mogelijk wordt vastgesteld.
Welke lichaamsdelen worden getroffen?
Hidradenitis suppurativa (HS) treedt meestal op in de lichaamsplooien zoals:
- rond de liezen en geslachtsdelen
- in de oksels
- op de billen en aan de binnenkant van de dijen
- onder de borsten
Er zijn aandoeningen die in verband gebracht worden met HS, zoals:
Hidradenitis suppurativa kan voorkomen met artritis. Artritis is een ontsteking van de gewrichten en veroorzaakt pijn.
Hidradenitis suppurativa kan voorkomen in combinatie met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa onstaan ontstekingen in het maagdarmkanaal. Na verloop van tijd kunnen delen van het maagdarmkanaal beschadigd raken.
Voornamelijk mannen met langdurige hidradenitis suppurativa op de billen hebben een hoger risico op op het ontstaan van plaveiselcelcarcinomen (een vorm van huidkanker) in de langdurige bestaande ontstoken gebieden. Het is belangrijk dat de hidradenitis adequaat behandeld wordt om dit te voorkomen en dat een arts symptomen van kanker in de gaten houdt om vroege opsporing mogelijk te maken.
HS kan samengaan met ernstige acne. Ernstige acne kenmerkt zich hoofdzakelijk door puisten, bulten en mee-eters in het gezicht en op de rug. Wanneer de ontstekingen niet worden behandeld, kunnen er littekens ontstaan. Omdat de klachten en symptomen (zoals een onderhuidse bult, knobbel of steenpuist) lijken op de verschijnselen bij hidradenitis suppurativa, wordt soms de diagnose acne gesteld, terwijl er eigenlijk sprake is van HS.
Medische behandelingen voor HS
Er zijn verschillende mogelijkheden om hidradenitis suppurativa te behandelen, maar geen enkele behandeling kan het probleem snel en definitief oplossen. Ook wanneer een behandeling succesvol is, kan de ziekte in mindere mate terugkomen. Hoe de arts HS gaat behandelen is afhankelijk van het stadium van de ziekte en de klachten die er zijn. Vaak zal een combinatie van medicatie en chirurgie noodzakelijk zijn. Dit om de ontstekingen te verminderen maar ook fistels of hardnekkige ontstekingen die steeds op dezelfde plaats terugkomen, te verwijderen.
De eerste stap in de behandeling van hidradenitis suppurativa bestaat uit algemene, preventieve maatregelen zoals stoppen met roken en afvallen. Dit omdat roken en obesitas belangrijke risicofactorenzijn voor het krijgen van HS. Daarnaast zijn er ook zinnige algemene adviezen die niet al te moeilijk zijn op te volgen.
Het is belangrijk de probleemgebieden goed schoon te houden. De oksels, liezen en andere aangetaste huidplooien kunnen af en toe gewassen worden met bijvoorbeeld jodiumzeep. Het regelmatig verschonen en het dragen van losse kleding wordt aangeraden. Van overmatig zweten kunnen de symptomen mogelijk erger worden. Soms wordt geadviseerd om niet meer te scheren, of om geen deodorant te gebruiken. Het is echter niet aangetoond dat deze adviezen werken.
- Resorcinol-crème: Resorcinol-crème verhelpt de afsluiting van het haarzakje en maakt de bovenste huidlagen tijdelijk dunner (peeling). Het doel van deze behandeling is enerzijds het ontstaan van nieuwe ontstekingen te voorkomen en anderzijds bestaande ontstekingen te laten verschrompelen of doorbreken.
- Antibiotica: Het effect van uitwendige behandeling met een antibioticum (clindamycine) in een lotion kan soms helpen.
- Antibiotica: Antibiotica worden voorgeschreven bij HS omdat het een ontstekingsremmend effect heeft en bacteriën die HS kunnen verergeren worden verminderd. De meeste patiënten met HS zullen met antibiotica worden behandeld. De antibiotica moeten meestal enkele maanden geslikt worden (2-4 maanden) om een resultaat te bereiken.
- Corticosteroïden: Corticosteroïden zijn geneesmiddelen die ontstekingen kunnen onderdrukken. Deze middelen kunnen worden voorgeschreven bij een plotselinge, ernstige verergering van de klachten met zeer pijnlijke ontstekingen. Corticosteroïden onderdrukken het afweersysteem en brengen daarmee de ontstekingen tot rust. Meestal krijgt men tabletten, maar het middel kan ook worden ingespoten in de ontsteking. Deze middelen worden meestal maar kortdurend gebruikt. Veelal wordt een behandeling met corticosteroïden toegepast in combinatie met andere systemische therapieën zoals antibiotica.
- TNF-alfaremmers (biologicals): TNF-alpha is een eitwit dat ontstekingsprocessen stimuleert. TNF-alfa remmende middelen (biologicals) zijn geneesmiddelen die dit eiwit blokkeren en hierdoor het immuunsysteem onderdrukken waardoor de ontsteking wordt geremd.
- Dapson: Dit geneesmiddel remt de groei van bacteriën en is daarnaast ook ontstekingsremmend. Dapson kan worden voorgeschreven als andere therapieën niet werken of niet geschikt zijn.
- Vitamine A-zuur afgeleiden (Anti-acne-middelen): Acitretine is een preparaat dat van vitamine A-zuur is afgeleid en dat bij HS kan worden ingezet.
- Hormonale behandeling: Mogelijk kan de anticonceptiepil met een anti-mannelijk geslachtshormoon bij sommige vrouwen de ernst van HS verminderen.
Als een ontsteking of fistel steeds op dezelfde plaats terug komt, kan de arts een operatie voorstellen. De arts zal altijd een goede afweging maken van de voor- en nadelen. Er zijn verschillende operatiemethoden en de keuze hangt onder andere af van de ernst van de plekken. Operatieve ingrepen worden zowel door dermatologen, chirurgen als plastisch chirurgen uitgevoerd.
- Incisie en drainage: In zeer pijnlijke ontstekingen die pus bevatten (een abces) kan een snee gemaakt worden, zodat de pus (etter) eruit komt. Hiermee verdwijnt de spanning op de huid en daarmee ook de hevige pijn. De ontsteking waar de snee gezet wordt is vaak moeilijk te verdoven. Het effect van deze ingrepen zijn tijdelijk en ter vermindering van de pijnklachten; er treedt hierbij geen genezing op.
- Deroofing: 'Deroofing' betekent: het dak eraf halen. Deroofing wordt toegepast als er onder de huid holtes en/of gangenstelsels aanwezig zijn. Bij deroofing wordt de huid boven de fistelgangen en abcesholtes onder plaatselijke verdoving (of indien een uitgebreid gebied onder algehele narcose) weggesneden of weggebrand; de bodem van de gangenstelsels wordt intact gelaten. Waardoor de wond relatief snel geneest, de wond wordt dus niet gehecht. Deroofing bij milde tot matige HS is vaak succesvol en komt de ontsteking weinig terug in het behandelde gebied. Er kunnen echter wel nieuwe ontstekingen ontstaan naast het geopereerde gebied.
- Excisie: Bij chirurgische ingrepen die bedoeld zijn om de ziekte te genezen, moet er door een dermatoloog of (plastisch)chirurg vaak veel weefsel worden weggesneden (dit heet een excisie), zowel in de diepte als in de breedte. Bij grote ingrepen wordt dit onder narcose gedaan. Wanneer dit gebeurt, moet er rekening worden gehouden met het ontstaan van een litteken. De wond die achterblijft, wordt gehecht of juist opengelaten, afhankelijk van de grootte. Als het om een grote plek gaat, kan een huidtransplantaat worden aangebracht. Bijvoorbeeld van een stukje huid van een been. Zelfs na goed uitgevoerd chirurgisch ingrijpen kan de aandoening weer terugkomen, veelal buiten het operatiegebied.
- CO2-laser: Met een CO2-laser kan ontstoken weefsel worden weggebrand. Meestal gebeurt dit onder plaatselijke verdoving en soms onder algehele narcose. Ook hierbij moet er rekening worden gehouden met littekenvorming.
- Overige therapieën: Gezien de afwezigheid van bewijs voor effectiviteit worden fotodynamische therapie, radiotherapie en botuline toxine (botox) zelden ingezet. Laserontharing met een YAG-laser zou mogelijk wel effectief kunnen zijn.
