Wat is een klinisch onderzoek?
Alle informatie over klinisch onderzoek.
Borstkanker
Over borstkanker
Deze pagina geeft informatie over de verschillende vormen en stadia van borstkanker, de oorzaken en symptomen van borstkanker en de behandelmogelijkheden.
Wat is kanker?
Het lichaam bestaat uit miljoenen cellen. Elke cel bevat genen; een reeks instructies die de cel vertellen hoe te groeien, te werken, te vermenigvuldigen en af te sterven. Wanneer deze instructies verstoord zijn, kunnen normale cellen veranderen in kankercellen. Kankercellen kunnen te hard groeien, knobbels of kwaadaardige tumoren vormen en mogelijk naar andere delen van het lichaam uitzaaien.
Wat is borstkanker?
Borstkanker is een kanker die ontstaat in de cellen van de borst.
Vaak wordt gedacht dat borstkanker maar één soort kanker is, maar in feite is het een groep verschillende kankersoorten die de borst treffen. Weten om welke vorm van borstkanker het gaat, helpt om te begrijpen wat er gaande is in het lichaam en hoe de voorgeschreven behandeling werkt.
Er bestaan veel vormen van borstkanker die op verschillende manieren te classificeren zijn. De meest voorkomende vorm van borstkanker is ductaal carcinoom. Bij deze vorm van borstkanker begint de ziekte in de melkgangen die melk van de klieren naar de tepel transporteren. Een andere veelvoorkomende vorm van borst kanker is lobulair carcinoom. Deze vorm van borstkanker begint in de klieren die melk produceren.
Wat veroorzaakt borstkanker?
De meeste vormen van borstkanker komen voor bij vrouwen. Minder dan 1% van alle borstkankergevallen treft mannen. De belangrijkste reden hiervoor is dat vrouwelijke hormonen, vooral oestrogeen, de groei van bepaalde vormen van borstkanker bevorderen.
Enkele factoren die de kans op borstkanker vergroten zijn:
- Een familiale voorgeschiedenis van borstkanker of een andere vorm van kanker
- Mutaties van het BRCA-gen. De BRCA-genen bepalen hoe borstkanker zich gedraagt. Er zijn twee 2 BRCA-genen (BRCA1 en BRCA2). Het hebben van mutaties (abnormale veranderingen) in één of beide BRCA-genen vergroot de kans op borstkanker aanzienlijk. Zulke mutaties komen zelden voor en zijn meestal erfelijk.
- Asjkenazische joodse afkomst (mutaties van het BRCA-gen komen meer voor bij Asjkenazische vrouwen)
- Zware borsten
- Het syndroom van Li-Fraumeni, ataxia telangiectasia, het syndroom van Cowden, het syndroom van Peutz-Jeghers en de mutatie van het CHEK2-gen. Dit zijn zeldzame genetische afwijkingen die genetische mutaties kunnen veroorzaken in bepaalde genen die tumoren onderdrukken. Of ze kunnen die genen juist gevoelig maken voor het ontwikkelen van bepaalde vormen van kanker.
- Ontwikkeling van het voortplantingsstelsel: een vroege eerste menstruatie, late overgang, late zwangerschap of geen zwangerschap vergroten allemaal het risico op borstkanker
- Blootstelling aan ioniserende straling, bijvoorbeeld door contact met radioactieve stoffen
- Langdurige (meer dan 5 jaar) hormoonvervangende therapie
- Langdurig gebruik (meer dan 10 jaar) van bepaalde soorten orale voorbehoedsmiddelen (de pil)
- Opeenhoping van abnormale cellen in de borst (ook wel atypische hyperplasie genoemd)
- Overmatig alcoholgebruik
- Overgewicht
- Persoonlijke voorgeschiedenis van borstkanker
Voor het voorschrijven van de juiste behandeling moeten artsen de omvang of het stadium van de kanker in het lichaam weten. Bij borstkanker gebruikt men meestal de TNM-classificatie. TNM is de Engelse afkorting voor tumoren, lymfeklieren (Engels: node) en metastasen. Ze worden als volgt gemeten:
- Tumor: de grootte van de primaire tumor
- Lymfeklieren: het aantal en de locatie van mogelijke kwaadaardige lymfeklieren
- Metastase: bepaling of de kanker wel of niet is uitgezaaid (metastasis) naar andere delen van het lichaam
Stadia
Borstkanker kent vijf hoofdstadia: 0, I, II, III en IV:
- Stadium 0: de kankercellen zitten alleen in de gangen, klieren of tepel en zijn niet uitgezaaid naar het nabijgelegen weefsel. De ziekte bevindt zich in een vroeg stadium.
- Stadium I: de tumor heeft een diameter die kleiner is dan 2 cm; de kankercellen zijn niet uitgezaaid naar de lymfeklieren of andere delen van het lichaam.
- Stadium II: een tumor die groter is dan 2 cm, maar kleiner dan 5 cm. De kankercellen kunnen wel of niet zijn uitgezaaid naar de lymfeklieren.
- Stadium III: een tumor die elke grootte kan hebben. De kankercellen zijn niet uitgezaaid naar andere lichaamsdelen, maar zitten wel in de lymfeklieren.
- Stadium IV: de kankercellen zijn uitgezaaid naar andere delen van het lichaam.
Over het algemeen geldt dat hoe eerder borstkanker wordt ontdekt, hoe groter de kans is op een succesvolle behandeling.
Symptomen van borstkanker
Een knobbel in de borst is meestal het eerste teken van borstkanker.
Andere veelvoorkomende symptomen van borstkanker zijn:
- Een knobbel in de oksel
- Veranderingen in de vorm of grootte van de borst
- Verandering van de borsthuid:
- de huid van de borst kan kuiltjes of rimpels vertonen; dit wordt ook wel sinaasappelhuid of cellulitis genoemd
- roodheid, zwelling en warme plekken (tekenen die op een infectie lijken te wijzen) of een jeukende borst/tepel kunnen tekenen van een inflammatoir carcinoom zijn
- Veranderingen van de tepel:
- onlangs ingetrokken tepel
- afscheiding uit de tepel
- korstjes, zweertjes of schilfers op de tepel
- Andere knobbels of afwijkingen die kunnen duiden op veranderingen van de lymfeklieren
Mogelijke complicaties
Als de tumor groter wordt of de kankercellen zich uitzaaien naar andere organen, kunnen ook andere symptomen optreden:
- Botpijn
- Misselijkheid
- Verminderde eetlust
- Gewichtsverlies
- Geelzucht
- Vochtophoping rond de longen
- Hoofdpijn
- Dubbel zien
- Spierzwakte
Medische behandelingen
Voor patiënten met borstkanker zijn er verschillende behandelmogelijkheden. De opties zijn onder andere: operatie, chemotherapie, hormoontherapie, biologische therapie, bestralingstherapie en palliatieve zorg
Bij veel verschillende vormen van kanker, inclusief borstkanker, worden operaties uitgevoerd om weefsel te verwijderen of te repareren. Het is de oudste behandeling tegen kanker en meer dan de helft van de mensen met kanker moet een operatie ondergaan. Bij borstkanker wordt de tumor in de borst verwijderd, en ook de lymfeklieren in de oksel aan dezelfde kant. Het kan hier gaan om een borstsparende operatie of een volledige mastectomie (volledige borstamputatie). Soms volgt later een borstreconstructie.
Chemotherapie omvat het gebruik van antikankergeneesmiddelen. Deze worden veel gebruikt voor het behandelen van borstkanker. Antikankergeneesmiddelen (ook wel cytotoxische geneesmiddelen genoemd) zijn ontworpen om kankercellen te verstoren. Deze geneesmiddelen worden geïnjecteerd en circuleren dan door het hele lichaam van de patiënt. Zij werken ook bij kankercellen die zich niet in de buurt van de primaire tumor bevinden. Er zijn verschillende behandelingen met chemotherapie mogelijk. Er bestaan ook antilichaamtherapieën die zich richten op specifieke proteïnen (HER2) op het oppervlak van de kankercel en op het verstoren van de celsignalering.
Hormonale therapie kan helpen de groei en het uitzaaien van borstkankercellen af te remmen door de hormoonspiegels in het lichaam te veranderen of door te voorkomen dat de borstkankercellen een specifiek hormoon, genaamd oestrogeen, kunnen gebruiken. Er zijn verschillende manieren om de hormoonspiegels in het lichaam te veranderen, onder andere met geneesmiddelen, een operatie of bestraling. Het gebruik van hormonale therapie is geheel afhankelijk van het feit of er in de kanker receptoren voor oestrogeen (ER) en progesteron (PR) aanwezig zijn.
Biologische therapie, ook wel immunotherapie genoemd, stimuleert het eigen afweersysteem van het lichaam om zichzelf te helpen genezen.
Bestralingstherapie gebruikt röntgenstralen met hoge energie om kankercellen te vernietigen.
Dit is een behandeling om de pijn te verlichten, maar niet om de onderliggende oorzaak aan te pakken. Deze vorm van therapie wordt meestal ingezet als genezing niet mogelijk is.
Bepalen van de juiste behandeling
Tijdens het opstellen van een behandeling houdt men rekening met een aantal factoren:
- Het kankerstadium
- Of de overgang is bereikt
- De resultaten van het testen van de hormoonreceptoren
- De resultaten van tests op groeifactoren zoals HER2-receptoren
- Het risico op herhaling
- De algemene gezondheid van de patiënt
- De persoonlijke voorkeur van de patiënt voor bepaalde behandelingen
Het zorgteam
Afhankelijk van het kankerstadium en de voorgeschreven behandelingsoptie(s) maken één of meer van de volgende specialisten deel uit van het zorgteam:
- Oncologisch chirurg (chirurg die gespecialiseerd is in het behandelen van kanker)
- Bestralingsoncoloog
- Medisch oncoloog
Er kunnen ook nog andere professionele zorgverleners bij betrokken zijn, zoals verpleegkundigen en maatschappelijk werkers
